Obchody pierwszego dnia wiosny w różnych krajach Europy

Topienie marzanny, obecnie traktowane głównie jako atrakcja dla dzieci, kiedyś, w zamierzchłych czasach, związane było z pogańskimi obrzędami Słowian. Obecnie to chyba najbardziej znany w Polsce wiosenny zwyczaj. Rzucana w rzeczną toń słomiana kukła symbolizuje odchodzącą zimę i nadchodzącą wiosnę. Niegdyś była to pogańska bogini, przez niektórych zaliczana do grona demonów, kojarzona z zimą i śmiercią. Kiedyś podchodzono do tego bardzo poważnie. Kobiety i dzieci przygotowywały słomianą kukłę, przywdziewały ją w płótno i zdobiły wstążkami. Następnie dzieci formowały uroczysty orszak i obchodziły z marzanną każde domostwo, podtapiając ją po drodze w napotkanych sadzawkach czy strumykach. Nie wrzucały jej jednak do wody, ta czynność należała do młodzieży, która to – po wcześniejszym podpaleniu słomianej bogini – wrzucała ją w nurt rzeczny. Oczywiście w dzisiejszych czasach obrzędy te praktykowane są w złagodzonej formie, głównie ku uciesze przedszkolaków i uczniów klas podstawowych. W pierwszy dzień wiosny, 21 marca, słomiana marzanna nie jest podpalana, a jedynie wrzucana do najbliższego potoku. Warto wspomnieć, że topienie marzanny praktykowane jest również na Słowacji.

U naszych wschodnich sąsiadów, a więc na terenie obecnej Rosji, Białorusi oraz Ukrainy, jeszcze w dawnych czasach obchodzone było tygodniowe święto zwane Maslenica. Uroczystości te, związane podobnie jak i nasze topienie Marzanny, z pożegnaniem zimy i przywitaniem wiosny, sięgają jeszcze pogańskiej Rusi. Nim wypleniono kulty pogańskie na tych terenach, początek świętowania przypadał na dzień równonocy wiosennej. Po latach kościół prawosławny zaadaptował je i zmienił na uroczystości religijne, przypadające od tej pory siedem tygodni przed Wielkanocą. W czasie tego radosnego tygodnia odbywają się wesołe zabawy, tańce, tańce w korowodzie wokół ogniska. Nieodzownym elementem świętowania jest jedzenie tradycyjnych blin, które symbolizują słońce i wiosnę.

Na Litwie na wiosnę obchodzone jest święto Kaziukas. Oczywiście jak i w innych wypadkach, tak i tu źródeł wiosennego świętowania upatrywać trzeba w tradycjach pogańskich, które to zostały jedynie przejęte przez Kościół. W formie znanej nam obecnie święto funkcjonuje od ok. 400 lat. Od tamtych czasów w dniu wspomnienia patrona Litwy, św. Kazimierza, czyli 4 marca, organizowany jest u naszych litewskich sąsiadów słynny jarmark wileński. Przez trzy dni można tam nabyć szereg rękodzieł wytworzonych przez wiejskich rzemieślników. Wtedy urządzane są też barwne pochody, podczas których ich uczestnicy odgrywają różne scenki, a także grają na instrumentach, m.in. piszczałkach. Głównym symbolem uroczystości jest bukiet stworzony z zeszłorocznych ususzonych traw, kwiatów, ziół i kłosów. Oprócz tego litewskie święto Kaziukas kojarzone jest z glinianym dzwonkiem, który brzmi podczas uroczystych pochodów. Ludzie obdarowują się wtedy prezentami zrobionymi z tradycyjnych materiałów, takich jak kora drzewna czy glina.

Bardzo ciekawe tradycje związane z przywitaniem wiosny panują w Bułgarii. Mam tu na myśli przypadający na 1 marca zwyczaj zwany Martenica, a inaczej świętem Babci Marzec lub Baby Marty. O uroczystościach tych można przeczytać już w źródłach pochodzących z VII w. Wspomniana baba to zgryźliwa starsza kobieta, która nie chce dopuścić do tego, by odeszła zima. Uczestnicy wiosennych obchodów starają się więc udobruchać Babcię Martę, obdarowując się nawzajem tzw. martiniczkami, a więc przeróżnymi ozdobami z czerwonej i białej włóczki. Mogą to być np. pompony, bransoletki, wisiorki. Otrzymane od bliskiej osoby martiniczki nosić trzeba aż do chwili, w której ujrzy się bociana lub jaskółkę. Wtedy taki pompon lub bransoletkę można porzucić pod usytuowanym nad wodą kamieniem.